Gałka jako alternatywa dla typowej klamki

Wrażenie wywierane przez każdy projekt, niezależnie od tego, czy chodzi o architekturę i całą bryłę budynku, jego otoczenie, czy o aranżację wnętrza, zależy w dużym stopniu od dominujących w nim elementów. Na wygląd domu wpływają proporcje oraz kształty poszczególnych części elewacji, w tym powierzchnia okien i ich rozmieszczenie. We wnętrzach liczy się sposób zorganizowania przestrzeni oraz rodzaj wykończenia znajdujących się w nich mebli. Prawdziwy charakter nadają jednak zawsze wykorzystane detale, które niejednokrotnie mogą zupełnie zmienić osiągnięty efekt wizualny, podkreślając mocne strony budynku czy aranżacji.

Wybór uchwytu do drzwi

Umiejętny dobór drobnych, lecz równie istotnych szczegółów może w znacznym stopniu zadecydować o tym, jak prezentuje się całość pomieszczeń, a w wielu sytuacjach także przesądzić o ich funkcjonalności. Dobrym przykładem akcesoriów, które wpływają zarówno na wygląd, jak i na komfort użytkowania budynku, są klamki oraz gałki do drzwi, furtek oraz bram. Przyjrzyjmy się bliżej funkcji, jaką pełnią gałki do drzwi i sprawdźmy, jakie są ich rodzaje oraz mechanizmy działania.

Dlaczego klamka nie zawsze się sprawdza?

Najpopularniejszym rozwiązaniem stosowanym do otwierania drzwi i wielu bram jest typowa klamka. Naciskając na nią, można odblokować wmontowany w drzwi zamek wpuszczany i wywołać przesunięcie się mechanizmu ryglującego oraz przemieszczenie zapadki, a tym samym pociągnąć lub popchnąć skrzydło. Klamki nie zawsze będą jednak najlepszym rozwiązaniem, zarówno ze względu na swe walory estetyczne, jak i sposób otwierania drzwi.Z uwagi na kilkunastocentymetrową długość klamka jest zwykle dobrze widoczna. W niektórych przypadkach może więc okazać się zbyt dominująca lub nie pasować do wybranego stylu. Nie w każdych warunkach korzystanie z niej będzie też w pełni komfortowe. Klamki nie sprawdzą się tam, gdzie zamontowano drzwi wahadłowe, które otwierają się w obu kierunkach. Nie będą przydatne również w przypadku drzwi przesuwnych. Więcej o tym, jak dobierać klamki do rodzaju drzwi, piszemy w artykule Klamki – rodzaje i praktyczne wskazówki doboru.

Jak działają gałki do drzwi i kiedy warto je zastosować?

Stosowanie gałek zamiast klamek będzie najlepszym wyjściem, jeśli we wpuszczanym zamku podklamkowym zdecydowano się na zapadkę rolkowo-zasuwkową zamiast klasycznej zapadkowo-zasuwkowej. W drugim przypadku element blokujący ma postać klina, który wchodzi w montowaną na ościeżnicy drzwi blachę zaczepową. Klamka będzie więc niezbędna do zwolnienia blokady. W zamku z zapadką rolkową część blokująca to ustawiony pionowo, obracający się walec, który jest podtrzymywany z obu stron półokrągłymi blaszkami i pozostaje w położeniu „zamknięte” dzięki zastosowaniu sprężyny. Zamek tego rodzaju otwiera się wówczas, gdy skrzydło zostanie mocniej pchnięte lub pociągnięte – gałka w obu przypadkach sprawdzi się więc wyśmienicie.Gałki są również chętnie używane w drzwiach, które powinny się samoczynnie blokować. Wówczas stosowany jest tradycyjny zamek zapadkowo-zasuwkowy. Od strony wewnętrznej zakładana jest klamka pozwalająca na zwolnienie blokady, a z zewnątrz gałka, która umożliwia otwarcie drzwi tylko po zwolnieniu zapadki za pomocą klucza lub elektrozaczepu. Takie rozwiązanie jest wykorzystywane często w drzwiach wyposażonych w samozamykacz i połączonych z instalacją domofonową.

Klamko-gałki – gdzie warto je montować?

Okucia z gałką i klamką, tzw. klamko-gałki, są chętnie montowane w drzwiach wejściowych do budynków lub mieszkań, furtkach oraz bramach. Nadają się również do zamków hakowych instalowanych w bramach przesuwnych. Również wtedy część z klamką służy do unoszenia zapadki i przesunięcia skrzydła, a gałka umożliwia to tylko wówczas, gdy skorzysta się z klucza.Co ważne, gałki mogą być wyposażone w mechanizm obrotowy, pozwalający na korzystanie z nich w taki sam sposób jak z tradycyjnych klamek. Gałka jest wtedy utrzymywana w położeniu „zamknięte” za sprawą sprężyny, a jej przekręcenie może zwolnić zapadkę tak samo jak w klasycznej klamce. Gałki drzwiowe ruchome są najbardziej uniwersalnym rozwiązaniem, które sprawdzi się wraz z zamkiem każdego rodzaju.

Typy gałek drzwiowych

Gałki do drzwi, podobnie jak klamki, mogą być utrzymane w różnej stylistyce. Największe różnice między poszczególnymi modelami dotyczą tego, na czym są one montowane. Można wyróżnić ich dwa rodzaje:

• gałki z rozetą
• gałki montowane na szyldzie.

Gałki montowane na rozecie

W przypadku gałek z rozetą możliwe jest korzystanie z zamka wpuszczanego bez mechanizmu otwierania zapadki za pomocą klucza. Takie rozwiązanie stosuje się najczęściej przy zapadkach rolkowo-zasuwkowych oraz przy drzwiach przesuwanych, wahadłowych i harmonijkowych otwieranych przez zsunięcie segmentów na wybraną stronę i zamknięcie przez ich rozsunięcie.Drzwi tego typu są chętnie używane tam, gdzie ilość dostępnego miejsca nie pozwala na zamontowanie drzwi przesuwnych ani rozwieranych. Gałki na rozecie sprawdzają się dobrze nie tylko w drzwiach do pomieszczeń, ale również w drzwiczkach do szaf ściennych i wnękowych. Co ważne, stosowanie gałek na rozecie daje możliwość korzystania z klasycznego zamka – dzięki montowanemu osobno szyldowi. Wśród gałek z rozetą można także wyróżnić gałki obrotowe, które mogą zastąpić typową klamkę.

Gałki montowane na szyldzie

W przypadku gałek umieszczanych na podłużnych szyldach w dolnej części metalowej osłony znajduje się przebicie pozwalające na zainstalowanie wybranej wkładki – od tradycyjnej na klucz piórowy, będący dziś raczej zamknięciem symbolicznym, po bębenkową wkładkę patentową. Gałki z długimi szyldami występują zarówno w układzie gałka-gałka, jak i w bardzo popularnym gałka-klamka. Trzeba pamiętać, że o ile w przypadku gałek z rozetą rozmieszczenie tych elementów można łatwo dopasować do rodzaju zainstalowanego zamka wpuszczanego, o tyle przy zakupie gałki na długim szyldzie należy zwrócić uwagę na wymiary. Odległość między środkiem otworu przebicia przewidzianego do montażu wkładki a środkiem geometrycznym otworu, w jakim zakłada się trzpień, na którym będzie osadzona klamka lub gałka ruchoma, musi ściśle odpowiadać parametrom zamka wpuszczanego.

Rozstaw gałki do drzwi

Zamki wpuszczane, a zatem i gałki z długimi szyldami, są oferowane w najpopularniejszych rozstawach – 72, 90 oraz 92 mm. Nie można też zapominać, że grubość drzwi, z którymi może być używana gałka lub gałko-klamka, zależy od długości dołączonego lub dokupionego bolca, osadzanego w obu elementach i przechodzącego przez kwadratowy otwór w mechanizmie zamka.

Stylowe i wytrzymałe gałki do drzwi

Podobnie jak klamki gałki drzwiowe są oferowane w różnych stylach, jeśli chodzi o kształt i rodzaj wykończenia powierzchni. W ofertach uznanych producentów można znaleźć gałki inspirowane dawnymi kutymi uchwytami o bogatym zdobieniu, utrzymane w stylu rustykalnym, a także nowoczesne i minimalistyczne, oparte na prostych formach geometrycznych walca lub zaokrąglonego kwadratu, czy klasyczne gałki kuliste. Dużym powodzeniem cieszą się modele ozdobne, np. z uchwytem wykonanym z kryształu.Szyldy najczęściej wykonywane są ze stali, a gałki ze stali lub aluminium (niekiedy także ze stali nierdzewnej wyróżniającej się naturalnym połyskiem ze względu na obecność niklu i chromu). Powłoki zewnętrzne gałek mogą być tworzone z zastosowaniem techniki anodowania, co sprawia, że zyskują nie tylko odpowiednią barwę – np. złotą, srebrną albo satynowaną – ale też podwyższoną odporność na uszkodzenia mechaniczne. Gałki i klamki stalowe mogą być również lakierowane proszkowo albo chromowane czy pokryte warstwą alucynku. Warto pamiętać, że gałki produkowane są z myślą o zastosowaniu ich w konkretnych miejscach. Modele kryształowe do drzwi wewnętrznych nie powinny być na przykład montowane w drzwiach zewnętrznych lub furtkach.